Το θέμα του metaverse έχει αρχίσει να «ζεσταίνεται» καθώς, ανάμεσα σε άλλους, η Facebook ανακοίνωσε πως θα ασχοληθεί με αυτό και όπου εμπλέκεται η συγκεκριμένη εταιρεία-κολοσσός, τα πράγματα αποκτούν ενδιαφέρον. Η ομπρέλα εταιρειών, ονόματι “Facebook”, πλέον ονομάζεται “Meta” σε μια προσπάθεια να αποτυπωθεί καλύτερα ο στόχος τους. Όμως προτού φτάσουμε στις υποσχέσεις της εταιρείας, ας κάνουμε μερικά βήματα πίσω για να δούμε πιο συνολικά τι εστί metaverse.
Τι είναι το metaverse;
Ως metaverse ορίζεται ένας ψηφιακός χώρος που μοιράζονται ταυτόχρονα πολλοί χρήστες, ενοποιώντας τη φυσική πραγματικότητα με την εικονική πραγματικότητα. Πρακτικά, οι χρήστες θα μπορούν να επισκέπτονται τον ψηφιακό κόσμο και να βρίσκονται με άλλους, να συνομιλούν, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες και άλλα πολλά, όπως ακριβώς συμβαίνει στην πραγματικότητα. Η διαφορά είναι πως τα παραπάνω συμβαίνουν μέσω ενός avatar το οποίο χειρίζεται ο παίκτης και μέσω αυτού θα βιώνει οποιαδήποτε εμπειρία έχει να προσφέρει ο ψηφιακός κόσμος στον οποίο βρίσκεται.
Η ποικιλία των εμπειριών αυτών δεν περιορίζεται σε κάτι συγκεκριμένο – μπορεί να είναι ένας απλός χώρος συνεύρεσης όπου οι χρήστες μιλούν μεταξύ τους, μπορεί να είναι ένα παιχνίδι στο οποίο συμμετέχουν ή μια συναυλία την οποία παρακολουθούν μαζί. Στην ουσία, οι χρήστες του metaverse «ζουν» σε έναν ψηφιακό κόσμο η φύση του οποίου ορίζεται από το δημιουργό του, ως προς την εμφάνιση τού κόσμου, τις διαθέσιμες δραστηριότητες ή τις δυνατότητες του καθενός. Μπορεί να είναι βασισμένος στην πραγματικότητα ή πλήρως φανταστικός, περιλαμβάνοντας απλές εμπειρίες όπως η παρακολούθηση μιας ταινίας ή πιο σύνθετες, όπως ολοκληρωμένα παιχνίδια στα οποία συμμετέχει ο παίκτης μέσω του avatar του ή αγορές μέσα σε ψηφιακά καταστήματα, αναδημιουργημένα όπως ακριβώς είναι στην πραγματικότητα και παρέχοντας τη δυνατότητα για πραγματικές συναλλαγές.
Στην ουσία, το metaverse στεγάζει όλες τις δραστηριότητες-εμπειρίες και με την είσοδό τους σε αυτό, οι χρήστες θα είναι ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θελήσουν μέσα στον ψηφιακό κόσμο. Αν και βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή, ίσως μια ταινία μας δίνει μια ιδέα για το πως θα μπορούσε να εξελιχθεί το multiverse σε βάθος αρκετών χρόνων και με βάση την τεχνολογική εξέλιξη. Η ταινία αυτή -που πιθανόν έχετε ήδη δει- είναι το Ready Player One (2018) του Steven Spielberg και βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Έρνεστ Κλάιν (ελληνικός τίτλος: Αν είσαι έτοιμος, πάτα Enter).
Το metaverse, πρακτικά, στηρίζεται στο internet για να λειτουργήσει κι έπειτα σε τεχνολογίες επαυξημένης ή εικονικής πραγματικότητας. Σκοπός είναι όλα όσα βλέπει ο χρήστης να βρίσκονται σε μια οθόνη, είτε παραδοσιακού τύπου είτε μέσα σε ένα ζευγάρι γυαλιών εικονικής/επαυξημένης πραγματικότητας. Από εκεί κι έπειτα, το τι θα συναντήσει μέσα στο metaverse δεν μπορεί να περιοριστεί: καταστήματα, διαφημίσεις, διοργανώσεις και οτιδήποτε άλλο είναι εφικτό να δημιουργηθεί ψηφιακά για να εμφανιστεί στο metaverse.
Έχοντας πρόσβαση στον παγκόσμιο ιστό και τον κολοσσιαίο όγκο πληροφορίας που υπάρχει στο διαδίκτυο, το metaverse θα μπορεί να συνδυάζει δεδομένα με ποικίλους τρόπους. Για παράδειγμα, οι χρήστες θα μπορούν να μπαίνουν σε ένα κατάστημα ρούχων και να βλέπουν τα ρούχα επάνω στο avatar τους, το οποίο θα έχει φτιαχτεί βάσει των πραγματικών διαστάσεών τους, οπότε αν καταλήξουν σε κάποιο ρούχο, το παραγγέλνουν μέσω του ψηφιακού καταστήματος και έρχεται στο (πραγματικό) σπίτι τους. Η αγοραστική εμπειρία μπορεί να γίνει εντελώς ψηφιακή και μάλιστα οι χρήστες να κερδίσουν από αυτό, χωρίς απαραίτητα να γίνει εις βάρος των φυσικών καταστημάτων – αν μια πόλη ψηφιοποιηθεί εντελώς, τότε όλα τα καταστήματά της θα μπορούσαν να είναι ψηφιακά και να λειτουργούν με τον παραπάνω τρόπο παράλληλα με όλους τους πελάτες στο φυσικό κατάστημα.
Αντίστοιχα, οι διαφημίσεις που εμφανίζονται στις ταμπέλες της πόλης θα μπορούσαν να διαφέρουν από χρήστη σε χρήστη βάσει ενδιαφερόντων, κάτι που πρακτικά ήδη συμβαίνει όταν επισκεπτόμαστε ένα site και επιτρέπουμε τη χρήση των cookies. Ένας άνθρωπος με κινητικές δυσκολίες θα μπορεί να συμμετέχει σε δραστηριότητες μέσω του avatar του και να βιώνει μια εμπειρία που ενδεχομένως δεν μπορεί να ζήσει στον φυσικό κόσμο. Τα παραδείγματα του τι θα μπορούσε να κάνει το metaverse είναι πολλά όμως το «ζουμί» είναι ένα και πολύ απλό: πρακτικά, θα κάνει ψηφιακή τη ζωή μας και δυνητικά, θα προσφέρει πλουσιότερες εμπειρίες για όλους.
Κάπου εδώ εισέρχεται στην εικόνα η Facebook. Η εισαγωγή -για την εμπλοκή της στο metaverse- είναι περιττή, μιας και τα δισεκατομμύρια χρηστών είναι μια πολύτιμη βάση πάνω στην οποία μπορεί να χτίσει το μέλλον της η εταιρεία. Σε δηλώσεις του ο Mark Zuckerberg, ανέφερε πως είναι το «επόμενο κεφάλαιο της εταιρείας» και πώς «ο κόσμος θα πάψει να τη βλέπει ως μια εταιρεία κοινωνικής δικτύωσης αλλά ως μια εταιρεία metaverse». Ο Διευθύνοντας Σύμβουλος της Facebook επίσης δήλωσε πως η επένδυση στο metaverse θα είναι «δισεκατομμύρια» (όχι συγκεκριμένο νούμερο), διόλου ευκαταφρόνητη επένδυση για κάτι που ακόμη βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο.
Ας μην ξεχνάμε και ότι η Oculus ανήκει στη Facebook. Η εταιρεία θα θέλει να αξιοποιήσει τα VR headsets που ήδη υπάρχουν σε εκατομμύρια σπίτια και σταθερά παράγονται (και πωλούνται) κάθε χρόνο. Έχοντας τόσους χρήστες έτοιμους να μπουν στο metaverse (η προθυμία τους είναι άλλο κομμάτι, βέβαια) είναι σίγουρα ενθαρρυντικό για την εταιρεία και το όλο εγχείρημα μπορεί να δώσει νέα πνοή στη βιομηχανία της εικονικής/επαυξημένης πραγματικότητας, με την τεχνολογία να μην έχει ακόμη υιοθετηθεί ευρέως παρά τις προσπάθειες πολλών εταιρειών συμπεριλαμβανομένης και της Oculus. Στα πλαίσια του συνεδρίου του Facebook, την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε για κατόχους Oculus VR headsets το Horizon Home, ενός «εικονικού σπιτιού όπου οι χρσητες θα μπορούν να παρακολουθήσουν μαζί videos και να παίξουν multiplayer παιχνίδια, αλλάζοντας παράλληλα τη διακόσμηση του χώρου».
Ωστόσο, ο Zuckerberg προσέθεσε πως σκοπός της επένδυσης στο metaverse από τη Facebook δεν είναι η πώληση ακριβών περιφερειακών αλλά η δημιουργία ενός μέσου που θα φέρνει κοντά τους ανθρώπους με τρόπο που δεν έχουν ξαναζήσει, ανεξάρτητα από το που βρίσκονται – θα μπορούν να επισκεφθούν φίλους και συγγενείς ακόμη κι αν βρίσκονται στο νοσοκομείο και να περάσουν χρόνο μαζί, σαν να ήταν εκεί. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, συνέχισε ο Zuckerberg, δεν αρκεί μια εταιρεία όσο ισχυρή κι αν είναι καθώς η σύσταση του metaverse απαιτεί ολοκαίνουριες τεχνολογίες και συνεργασία πολλών εταιρειών σε τεράστια κλίμακα.
Μάλιστα, λίγο διάστημα μετά τις αρχικές, πιο γενικού ύφους δηλώσεις του, ο Zuckerberg προχώρησε σε μια πιο απτή αλλαγή συνοδευόμενη από σχετικές ολοκαίνουριες δηλώσεις. Η Facebook πλέον μετονομάστηκε σε “Meta”, ώστε από το όνομα της εταιρείας να είναι ξεκάθαρος ο στόχος της, με το βασικό σλόγκαν να αναφέρει πως η «σύνδεση» εξελίσσεται και μαζί της, εξελίσσεται και η Meta. Η εταιρεία θα αναπτύξει ολοκαίνουριες τεχνολογίες που θα υποστηρίξουν την εξέλιξη αυτή, έχοντας ήδη κάποιες έτοιμες (όπως το Oculus Quest 2 για τις ανάγκες της ψηφιακής πραγματικότητας και το Spark AR Studio για εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας).
Μεταξύ άλλων, αναφέρεται πως επενδύθηκαν 150$ εκατομμύρια σε εκπαιδευτικό υλικό για VR/AR που θα βοηθήσει προγραμματιστές, δημιουργούς και μαθητές να εγκλιματιστούν ευκολότερα με την ιδέα του metaverse και να βάλουν το δικό τους λιθαράκι για την ανάπτυξή του. Παράλληλα, γίνεται ειδική μνεία στο πώς προστατεύονται οι χρήστες και όλοι γύρω τους, ως προς τα προσωπικά τους δεδομένα κι όχι μόνο, σε μια προσπάθεια να εφησυχαστούν όσοι σκοπεύουν να επενδύσουν στο metaverse με οποιονδήποτε τρόπο. Κι όπως επίσης αναφέρεται, το metaverse δε θα είναι μια συλλογική προσπάθεια που θα είναι μεγαλύτερη από την ίδια τη Meta, κάτι που θα δημιουργηθεί «από τους ανθρώπους όλου του πλανήτη, και θα είναι διαθέσιμο για όλους».
Σε ορισμένες (μικρότερες) μορφές, το metaverse υπάρχει ήδη σήμερα. Ένα καλό παράδειγμα είναι το παιχνίδι Roblox, στο οποίο οι χρήστες μέσω των avatars τους μπορούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που δημιουργούν άλλοι παίκτες, οι οποίες μπορούν να έχουν οποιαδήποτε μορφή: από πλήρη παιχνίδια με ξεκάθαρο στόχο έως ένα χώρο όπου οι παίκτες συναντιούνται και περνούν μαζί χρόνο. Πριν μερικούς μήνες, το Roblox άρχισε να επεκτείνει το κοινωνικό κομμάτι του παιχνιδιού – για παράδειγμα, η δημοφιλής μπάντα Royal Blood έπαιξε ζωντανά τραγούδια της (όπως και μια νέα κυκλοφορία) με τα μέλη της αναδημιουργημένα ως avatars στον κόσμο του Roblox και τους παίκτες επίσης ως avatars να παρακολουθούν.
Κάτι παρόμοιο κάνει και το Fortnite από το 2018, με διάφορα live events όπου οι παίκτες παρευρίσκονται και παρακολουθούν με κάποιους περιορισμούς – για παράδειγμα, δεν μπορούν να πυροβολήσουν ο ένας τον άλλο όμως μπορούν να χτίσουν προκειμένου να βλέπουν καλύτερα τη σκηνή. Διάσημοι καλλιτέχνες, όπως οι Travis Scott και Ariana Grande, έχουν πραγματοποιήσει συναυλίες ως avatars με τους παίκτες να παρακολουθούν ως avatars. Όμως το Fortnite δεν έμεινε εκεί, μιας και ένα άλλο event που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2019 με σκοπό την προώθηση της ταινίας Star Wars Episode IX – The Rise of Skywalker έφερε τον σκηνοθέτη J. J. Abrams μέσα στο παιχνίδι προκειμένου να μιλήσει λίγο στο κοινό προτού προβληθεί μια ολοκαίνουρια σκηνή από την επερχόμενη ταινία.
Μέσα στο 2020, οι παίκτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν παρέα τρεις από τις μεγαλύτερες ταινίες του Christopher Nolan, τα The Dark Knight, Inception και The Prestige. Πώς; Μέσα από το Fortnite, σε τεράστιες οθόνες εντός του παιχνιδιού. Είχαν επίσης τη δυνατότητα να ρίχνουν ντομάτες στην οθόνη ή να κάνουν σίγαση σε μέλη του κοινού που ενοχλούσαν μιλώντας στο μικρόφωνο, πράγματα που σίγουρα δε θα μπορούσαν να γίνουν σε ένα τυπικό κινηματογράφο στην πραγματικότητα. Όλο αυτό εν μέσω πανδημίας, με τους κινηματογράφους κατά βάση κλειστούς ή ανοιχτούς με περιοριστικά μέτρα σε όλο τον πλανήτη, δίνοντας έτσι στους παίκτες τη δυνατότητα να ζήσουν την εμπειρία του σινεμά με τους φίλους τους ακόμη κι αν στην πραγματικότητα δεν μπορούσαν.
Όσοι γνωρίζουν το Second Life ή έχουν ασχοληθεί μαζί του όταν εμφανίστηκε το μακρυνό 2003, έχουν μια καλή εικόνα του τι μπορεί να είναι το metaverse. Στον συγκεκριμένο εικονικό κόσμο -που ο δημιουργός αρνήθηκε να αποκαλέσει παιχνίδι ελέω έλλειψης ενός στόχου- οι χρήστες μπορούν να έχουν τη ρουτίνα τους, να αγοράζουν αντικείμενα και κτίσματα τα οποία υπάρχουν μόνο μια φορά (όπως στην πραγματικότητα, δηλαδή) και να προσφέρουν υπηρεσίες σε άλλους χρήστες επί πληρωμή. Πρακτικά, μπορούν να ζουν, να εργάζονται, να μιλούν μεταξύ τους και να περνούν το χρόνο τους όπως κάνουν και στην πραγματική ζωή τους.
Εκτός παιχνιδιών, πρόσφατα λανσαρίστηκε το Horizon Workrooms, μια υπηρεσία μέσω της οποίας οι παρευρισκόμενοι σε ένα εικονικό meeting room συμμετέχουν ως avatars. Για να νιώθουν πως όντως βρίσκονται εκεί, οι φωνές προσαρμόζονται ανάλογα με την απόσταση και τα avatars είναι αρκετά εκφραστικά. Όσοι έχουν Oculus Quest 2 μπορούν να το δοκιμάσουν στην πρώιμη μορφή του, η οποία είναι πολύ εντυπωσιακή αν και υπάρχουν αρκετά τεχνικά προβλήματα που πρέπει να λυθούν προτού κυκλοφορήσει και επίσημα.
Υπάρχει ακόμη και hand tracking για προσομοίωση της κίνησης των χεριών του χρήστη, αντί για τη χρήση χειριστηρίων που σίγουρα δε θα ήταν τόσο κοντά στην πραγματικότητα σε πολλές κινήσεις. Για πολλούς που το χρησιμοποίησαν, είναι ένας άξιος αντικαταστάτης των βιντεοκλήσεων και πόσω μάλλον τον συναντήσεων μέσω βιντεοκλήσης που εν μέσω πανδημίας έγιναν αναγκαιότητα για εκατομμύρια ανθρώπων. Βλέποντας τους συνεργάτες τους στο ίδιο τραπέζι, προβάλλοντας την οθόνη τους σε μια μεγάλη τηλεόραση όπως θα γινόταν και διά ζώσης, βλέποντας ακόμη και τα πληκτρολόγια ή τους υπολογιστές τους στο τραπέζι ήταν εξωπραγματικό αλλά πολύ πραγματικό ταυτόχρονα.
Το μέλλον στο metaverse φαντάζει εκπληκτικό και σφύζει από δυνατότητες, ωστόσο είναι κάπως ανησυχητικό το πώς θα έρθουν κοντά όλες οι εταιρείες και τι θα σημαίνει αυτό για τους χρήστες. Βλέποντας μονάχα τη θετική πλευρά, μπορεί να «λύσει» πολλά καθημερινά προβλήματα, από την απόσταση έως τη δυσκολία στην κίνηση, και να δώσει χαρά σε εκατομμύρια χρηστών με φαινομενικά απλό τρόπο – πώς θα είναι αυτό στην πράξη, μένει να το δούμε.
